Ngày 30.1,ậncảnhhaitượngvoiđáđượccôngnhậnbảovậtquốâm lịch Phó thủ tướng Trần Hồng Hà đã ký quyết định công nhận bảo vật quốc gia cho hai tượng voi đá thành Đồ Bàn (xã Nhơn Hậu, TX.An Nhơn, Bình Định) thuộc quyền quản lý, sở hữu của Bảo tàng tỉnh Bình Định.
Tượng voi đá này là những tác phẩm thuộc nền điêu khắc Champa
THANH QUÂN
Hai tượng voi đá thành Đồ Bàn được đặt đứng chầu trước cửa Vệ môn (thành Nội) thuộc khu di tích thành Hoàng Đế. Thành Hoàng Đế được nhà Tây Sơn xây dựng trên cơ sở kinh thành Đồ Bàn của Champa và mở rộng thêm về phía Đông, được Bộ Văn hóa (nay là Bộ VH-TT-DL) xếp hạng Di tích quốc gia năm 1982.
Tượng voi cái được tạo có đồ trang sức, thể hiện những đặc điểm của nghệ thuật điêu khắc Champa
THANH QUÂN
Theo hồ sơ di tích, hai tượng voi đá này là những tác phẩm thuộc nền điêu khắc Champa được tạo từ chất liệu là đá sa thạch và là hiện vật gốc, độc bản trong phong cách điêu khắc Chăm ở thế kỷ 12.
Trong đó, tượng voi cái cao 176 cm, dài 220 cm, rộng 85 cm, trọng lượng ước khoảng 750 kg. Tượng được tạo tác trong tư thế động, thân voi thẳng, dáng đang đi, hai chân sau được tạo liền khối với hai chân trước và đế tượng, đồ trang sức thể hiện những đặc điểm của nghệ thuật điêu khắc Champa. Tượng được tạo tác đẹp, động tác tự nhiên, sống động, nhìn vào tượng voi ta thấy toát lên một vẻ quyền quý và vương giả.
Tượng voi đực có kích thước to hơn tượng voi cái
THANH QUÂN
Tượng voi đực cao 200 cm, dài 240 cm, rộng 100 cm, trọng lượng ước khoảng 800 kg. Tượng được tạc trong tư thế động, đứng trên bệ đá liền khối hình chữ nhật, hai chân bên trái đang bước tới phía trước; đầu ngẩng cao, vòi voi buông xuôi xuống như đang dùng vòi nhổ cây lên - một hình tượng phổ biến trong nghệ thuật tạc tượng voi Champa. Tượng voi được tả thực rất sống động.
Hai tượng voi đá có ý nghĩa rất lớn trong đời sống tinh thần của người dân địa phương
THANH QUÂN
Đây là hai tượng voi đá được tạc dưới dạng tượng tròn, có kích thước lớn nhất của người Champa được phát hiện từ trước đến nay.
Người dân sống quanh khu vực hai tượng voi đá cho hay, hằng năm, không chỉ người dân sống xung quanh mang đồ ra cúng, mà còn có rất nhiều người từ xa đến, thậm chí có những người ngoài tỉnh đến cúng hai tượng voi đá.
Bà Phan Thị Trọng (88 tuổi, ở xã Nhơn Hậu) cho biết: "Trước đây, khi vừa thống nhất đất nước, có nhiều người mang xe cẩu đến để đưa hai tượng voi đi nhưng không có cách nào để cẩu đi được. Thế là từ đó đến nay hai tượng voi này vẫn nằm im ở đây. Người dân địa phương vẫn thường mang những đứa trẻ khó nuôi luồn qua tượng voi với niềm tin sau đó đứa trẻ sẽ dễ nuôi hơn".
Tính đến nay, tỉnh Bình Định có 11 hiện vật được công nhận bảo vật quốc gia. Trong số này, có 6 bảo vật quốc gia được trưng bày tại Bảo tàng Bình Định, gồm: Phù điêu nữ thần Mahishasuramardini (niên đại đầu thế kỷ XII, công nhận năm 2015), phù điêu thần Brahma (niên đại cuối thế kỷ XII, công nhận năm 2016), cặp phù điêu chim thần Garuda diệt rắn (niên đại thế kỷ XII - XIV, công nhận năm 2017), phù điêu nữ thần Sarasvati (niên đại đầu thế kỷ XII, công nhận năm 2020), phù điêu thần hộ pháp Mả Chùa (niên đại thế kỷ XII, công nhận năm 2021); 5 bảo vật quốc gia còn lại là cặp tượng Hộ pháp niên đại thế kỷ XII - XIII lưu giữ tại chùa Nhạn Sơn, xã Nhơn Hậu (TX.An Nhơn) công nhận năm 2020; tượng thần Shiva niên đại thế kỷ XV được lưu giữ tại chùa Linh Sơn, xã Nhơn Hội (TP.Quy Nhơn) công nhận năm 2018 và cặp tượng voi đá thành Đồ Bàn vừa được công nhận.